Bizarna geopolitička teza u indijskim medijima prošle sedmice karakterizirala je nedavnu sedmosatnu posjetu premijera Narendre Modija Ukrajini preko Poljske kao dio napora "da se popuni nedostajuća karika — Srednja Evropa — u indijskoj evropskoj politici." Prema ovoj tezi, premijerova posjeta je označila indijski "prodor" u Srednju/Evropsku Evropu "razdvajajući angažman New Delhija u regionu od njegovih odnosa s Rusijom."

Ova bizarna teza, po impliciranju, nosi pečat Modi vlade, ali ministar vanjskih poslova S. Jaishankar nikada javno nije izražavao takav tok svijesti. Smiješno je to što su se i akademije za pripremu kandidata za predstojeći ispit iz civilnih usluga također uključile u borbu s tutorijalima o zlonamjernoj tezi!

Budući da je zagovornik ove teze poznati stariji novinar, indijska štampa nije gubila vrijeme da uživa u egzotici koja je zvučala neobično. Međutim, apsurdnost teze trebala bi biti očigledna na prvi pogled svakom učenom umu.

Da bi se ušlo u modernu evropsku historiju, Srednja Evropa i Istočna Evropa nisu stvarno zamjenjivi kao geopolitički koncepti. Srednja Evropa je više geografski izraz, jer je regija kulturno vrlo raznolika — čak i dok dijeli neke historijske i kulturne sličnosti — čije se "strateško buđenje" zapravo počinje tek krajem Hladnog rata i padom Berlinskog zida.

Regija se uglavnom odnosi na područje Evrope koje je historijski bilo dio Austro-Ugarskog i Osmanskog carstva, uključujući današnju Austriju, Njemačku, Švicarsku, Lihtenštajn, Češku, Slovačku, Mađarsku, Poljsku, Litvaniju i Sloveniju.

Međutim, Istočna Evropa je podregija evropskog kontinenta, čak i s širokim rasponom geopolitičkih, geografskih, etničkih, kulturnih i socio-ekonomskih konotacija. Obuhvata današnju Bjelorusiju, Rusiju, Ukrajinu, Moldaviju i Rumuniju, plus Balkan, baltičke države i Kavkaz.

Geografski gledano, regija je definirana Ural planinama (u Rusiji) na istoku, dok zapadna granica ostaje nejasna, bez ikakvih preciznih granica. (Odatle i "njemačko pitanje" u evropskoj historiji.) Istočna Evropa je značajan dio evropske kulture kroz milenijume, ali se razlikuje po tradicijama Slavena i Grka koji su sljedbenici istočnog hrišćanstva, gdje istočna pravoslavna crkva čini najveće tijelo.

Naravno, Gvozdena zavjesa je Istočnoj Evropi dala potpuno novu redefiniciju. Zaista, redefinicija je bila konstantna karakteristika zemalja Istočne Evrope. Tako se naziv Varšavski pakt povezao s Poljskom, ali čak i tada Visegradska grupa nije uspjela — političko-vojni savez koji je Poljska pokušala stvoriti 1991. s Češkom, Slovačkom i Mađarskom kao protutežom hegemoniji starih Evropljana u Evropskoj uniji. Visegradska grupa je izgubila zamah nakon što su Poljska i Mađarska izabrale nacionalno-konzervativne vlade, dok su Češka i Slovačka nastavile kao liberalne demokratije.

Paradoks je u tome što se, kada se Visegradski savez konačno raspao, to dogodilo zbog različitih reakcija četiri zemlje na ruske specijalne vojne operacije u Ukrajini 2022. Dok su Poljska i Češka čvrsto slijedile strategiju NATO-a predvođenu SAD-om za vođenje proxy rata protiv Rusije, Slovačka i Mađarska ostaju neodlučne i sve više dovode u pitanje opravdanost rata te su nedavno počele protiviti se ratu.

Tako, kada je mađarski premijer Viktor Orbán kao predsjedavajući rotirajućeg EU predsjedništva nedavno predstavio mirovni plan u konsultaciji s Donaldom Trumpom kako bi se okončao rat u Ukrajini, EU ga je promptno odbacila (naravno, na zahtjev SAD-a).

S druge strane, slovački premijer Robert Fico, koji je preživio pokušaj atentata u maju zbog svog odbijanja da podrži kijevski režim, stoji rame uz rame s Orbánom. Inače, postoji škola mišljenja da sumnja za pokušaj atentata na Fica u maju upućuje na ukrajinsku vojnu obavještajnu službu. Toliko o zajedničkom stavu Istočne Evrope prema ratu u Ukrajini – ili prema Rusiji, što se toga tiče!

Zapravo, i Orbán i Fico zagovaraju dobre odnose i obnovu korisnih veza s Rusijom. Oni u potpunosti ne odobravaju sankcije EU protiv Rusije. U takvim okolnostima, kako bi Modi vlada mogla biti tako nevjerojatno glupa da zamisli da indijski put do evropskog angažmana vodi kroz Kijev i/ili razdvajanje od Rusije? Očigledno, to je laž.

Problem nije u tome što indijski stav prema Ukrajini ometa širenje ekonomskih odnosa s Evropom, već u nedostatku maštovite, robusne ekonomske diplomatije s dugoročnom perspektivom.

Iako je EU najveći trgovinski partner Indije, s obimom trgovine robom od 124 milijarde eura u 2023. godini (ili 12,2% ukupne indijske trgovine), trgovinski pregovori s EU traju već više od decenije. Cilj EU je "raditi na zdravom, transparentnom, otvorenom, nediskriminirajućem i predvidivom regulatornom i poslovnom okruženju za evropske kompanije koje trguju s Indijom ili ulažu u nju."

Ali Delhi se ne žuri jer trgovina impresivno raste (za skoro 90% u posljednjoj deceniji) i trgovina uslugama između EU i Indije dostigla je 50,8 milijardi eura u 2023., u odnosu na 30,4 milijarde eura u 2020. godini — i, što je najvažnije, trgovinski bilans ostaje u korist Indije.

U stvarnosti, bez čekanja na kraj rata u Ukrajini, Delhi može pogledati kinesku strategiju ulaska na evropsko tržište kroz istočnoevropska vrata. Kina je stvorila platformu sa zemljama Srednje i Istočne Evrope poznatu kao "14+1." Mađarska, Slovačka i Poljska su važni partneri za Kinu u ovom okviru.

Orbán prihvata kineske investicije uprkos pozivima EU na "smanjenje rizika", dok se Fico sprema posjetiti Kinu. A najzanimljiviji dio je da ovu igru ne igraju samo lideri koji se trenutno smatraju pro-ruskim divljim kartama EU. Poljski predsjednik Andrzej Duda, oštar kritičar moskovskog rata protiv Ukrajine, također je upravo završio državnu posjetu Kini, koju je ugostio njegov kineski kolega Xi Jinping.

Zaista, Kina nastavlja sa šarm ofanzivom u Srednjoj i Istočnoj Evropi. Nova studija Evropske think-tank mreže o Kini kaže da je Mađarska "izuzetak" u pogledu nacionalnih mjera za smanjenje rizika od Kine. Izvještaj kaže da se "Orbánova vlada ponosi privlačenjem sve većeg broja kineskih investitora u zemlju."

Zaista, Mađarska postaje evropsko središte za električna vozila – privlačeći kineske proizvođače automobila. Fico je privučen Orbánovim putem i planira zaključiti sporazum o strateškom partnerstvu s Kinom tokom planirane posjete na jesen. Zar Mađarska, Slovačka i Poljska ne znaju da Kina i Rusija danas imaju kvazi-savezništvo koje je na najvišem nivou ikada i samo se jača iz dana u dan zbog posljedica rata u Ukrajini, poput zapadnih sankcija?

Naši medijski stručnjaci su neupućeni o Istočnoj Evropi. Ipak, zagovaraju indijsko razdvajanje od Rusije kao preduslov za tople odnose s tom regijom! Zašto to rade? Takva iskrivljena logika samo promoviše američke interese da se podriva indijsko-rusko partnerstvo i time podriva strateška autonomija zemlje.

Gledajući unaprijed, još je prerano reći kakav će oblik Ukrajina poprimiti nakon ovog rata. Ukrajina ima neriješena nacionalna pitanja. A teritorije u zapadnoj Ukrajini prethodno su pripadale Poljskoj (koja je naravno kompenzirana teritorijama poražene Njemačke) i Mađarskoj prije Drugog svjetskog rata.

Poljska kaže da je masakr oko 100.000 Poljaka od strane ukrajinskih nacionalista 1943-44. bio genocid. A danas, suština stvari, s ruske tačke gledišta, je da je ukrajinski identitet kao suverene države sam po sebi izgrađen oko istih neonacističkih organizacija koje su sarađivale s Hitlerovom okupacionom vojskom u masakru Poljaka. Zaista, ovo je kutija crva. Indija nema dobar razlog da se miješa u to.